نقش خوشه های صنعتی مبلمان و زعفران مشهد در سیستم های منطقه ای نوآوری

با توجه به رشد بی سابقه شهرنشینی در جهان و بویژه در کشورهای در حال توسعه، نظریه رقابت پذیری شهری که منطبق بر مدل الماس ملی پورتر است، در میان نظریه های جدید مدیریت شهری در جهت توسعه اقتصادی و افزایش توان رقابتی شهرها از اهمیت بالایی برخوردار است. در ایـن راستا یکی از این مکانیزم ها در تمامی کشورها، توسـعه خوشه های صنعتی می باشد. با توجه به اجرای پروژه توسعه خوشه های صنعتی در ایران و همچنین در استان خراسان رضوی، این پژوهش با هدف بررسی وضعیت کنونی و مقایسه خوشه های صنعتی زعفران و مبلمان در شهر مشهد و همچنین تعیین فاکتورهای بحرانی لازم برای موفقیت این خوشه ها بر اساس مدل الماس پورتر و در نظر گرفتن عامل فرهنگ انجام شده است. برای رسیدن به این هدف از روش ترکیبی-کمّی پرسش نامه و کیفی مصاحبه- استـفاده شده است که یکی از جنبه های نوآورانه این تحقیق به شمار می رود. لازم به ذکر است که برای ارزیابی وضعیت کنونی خوشه های ذکر شده، به تحلیل توصیفی داده های پرسش نامه که به ترتیب بین 80 و 30 نفر از ذینفعان خوشه مبلمان و زعفران توزیع شد پرداخته شد و سپس با استفاده از آمار استنباطی و آزمون mann whitney u خوشه ها از نظر درجه مطلوبیت عوامل تعیین شده در پرسش نامه مورد مقایسه قرار گرفتند. در جهت ارزیابی تکمیلی و مشخص نمودن فاکتورهای بحرانی لازم جهت موفقیت خوشه ها، مصاحبه های انجام گرفته با 11 تن از کارشناسان که به روش گلوله برفی (snowball sampling) در سه بخش دانشگاه، صنعت و دولت نمونه برداری شدند به روش آنالیز موضوعی (theme analysis)تحلیل شد. طبق نتایج این تحقیق بر اساس مدل الماس پورتر، هر دو خوشه مورد مطالعه در زمینه نهاده های تخصصی تولید، صنایع حمایت کننده و پشتیبان، ساختار و استراتژی شرکت ها ضعیفند. جهـت ارتقا شرایط خوشه ها نیاز به بازنـگری در سیاست گذاری های دولتی احسـاس می شود. ولی از نظر شرایط تقاضا وضعیت نسبتا مناسبی دارند. طبق نتایج این تحقیق خوشه زعفران در مقایسه با خوشه مبلمان وضعیت نسبتا بهتری دارد. با توجه به تاکید فراوان بر نقش عوامل فرهنگی از جمله سرمایه اجتماعی و شفافیت روابط و افزایش اعتماد، یکی از راهکارها برای رسیدن به توسعه مبتنی بر کارآیی و تحقق اهداف افق 1404 ایران، ایجاد بستر فرهنگی لازم بـرای شبکه سازی و تقویت تعاملات دو جانبه و چند جانبه بین بخش های مختلف از جمله سه بخش دانشگاه، صنعت و دولت ذکر گردید.